Translate Milfy!

woensdag 2 december 2015

Groene Boekje 2015: de recensie.

Bron


In oktober vond er een Heuglijk Taalmoment plaats: een nieuw Groen Boekje werd ter doop gedragen. In de aanloop daarnaar werd de taalgebruiker regelmatig gerustgesteld: de spellingregels zouden niet veranderen. Wat wel zou veranderen was de inhoud, de uitgever, en vooral de selectie van de woorden. Inmiddels is het boekje anderhalve maand uit, maar er is weinig tot niets over verschenen. Laat staan dat er (afgezien van een kort stukje van collega taalschrijfster Maartje Lindhout op Neder-l) een recensie van is verschenen. Nou, dan nemen wij het wel op ons. Hierbij dus: alles wat je wilde weten over het nieuwe Groene Boekje.


Welke woorden?

Eerst even iets over welke woorden er nou precies in het boekje staan. In de inleiding staat dat er 'ongeveer 10.000 woorden voor het eerst in het Groene Boekje [zijn] opgenomen'. Vervolgens staat er dat het GB '50% minder trefwoorden bevat dan de vorige editie', die volgens verschillende media's 100.000 woorden bevatte. Er zijn dus een stupendeuze 60.000 woorden geschrapt! Overigens zijn die nog wel online te vinden. De online versie is zelfs uitgebreid naar 180.000 woorden. Dat betekent dus dat er nog eens 70.000 woorden zijn die niet in de gedrukte versie staan, maar die wel online staan. Ongelooflijk veel zeg. Wie gaat op onderzoek uit? Ik ben wel benieuwd welke dat dan allemaal zijn!

Opmaak

De helft minder woorden. Op ieders lippen brandt dan de vraag: is het boekje ook dunner en lichter? Het verrassende antwoord daarop is nee. Het GB2015 is zowel zwaarder (eerst 711 gram, nu 764) als dikker (5 cm tegen eerst 4,2 cm). Deze verschillen zijn te wijten aan één duidelijke 'boosdoender': de opmaak. Ik zeg boosdoender, maar het is eigenlijk alleen maar goed. De opmaak van het GB2015 is absoluut het sterkste punt aan de uitgave. Het Groene Boekje is niet bedoeld als leesboek, maar de leesbaarheid is ten opzichte van 2005 enorm verbeterd. Dat ligt aan drie dingen.

van deze bron
Het eerste dat onmiddellijk opvalt zijn de lidwoorden die voor ieder lemma staan (waar dat toepasselijk is). In eerdere uitgaven (en in woordenboeken in het algemeen) staan lidwoorden altijd achter het woord. Nu echter staan ze, mooi uitgelijnd, vóór het woord. Direct helder dus, welk lidwoord je moet hebben. Een goede zet: de twijfel over lidwoorden viert hoogtij, en dit speelt daar mooi op in. Ten tweede zijn de letters groter, wat tot gevolg heeft dat er veel minder op een pagina staat. In het GB2005 stonden er nog 64 regels op een pagina, maar nu zijn dat er nog maar 43. Je kunt je bijna niet voorstellen hoeveel prettiger dat leest. En ten derde is er de papierkleur: die is witter dan eerst (geen idee hoeveel witter, maar zegmaar ongeveer het verschil tussen signaalwit en papyruswit). Ook dat maakt het geheel fijner leesbaar.

En er is nog meer verbeterd. De betreffende letter is nu ook in het klein aanwezig op de rechterpagina, zodat het boekje veel accurater opengeslagen kan worden. Dat is iets kleins, maar dat laat wel zien dat er even goed is nagedacht over de functie van het GB: navigeerbaarheid. Even snel iets opzoeken.

Inhoud

De inhoud is dus nogal anders. Veel woorden zijn geschrapt, zoals aardrijkskundige namen, 'omdat die niet onder de spellingregels vallen'. Dit vind ik een vrij bizar gegeven, maar ok. Ook is er gekeken naar welke woorden nou echt veel werden opgezocht: die mochten blijven. Goeie zet: wie zit er tenslotte te wachten op een dik boek met woorden die je toch niet nodig hebt? Ten slotte zijn er een aantal nieuwe lijsten in het boekje opgenomen. Die zijn handig en fijn voor de lezer. Mijn persoonlijke lievelings is de 'Lijst van uitdrukkingen met een oude naamvalsvorm'. Eindelijk kan dus weer iedereen zonder schroom 'in het zweet des aanschijns', 'in der minne schikken', en 'uit anderen hoofde' schrijven.

Kortom, het nieuwe Groene Boekje is een prettig leesbaar en handig boekje. Ik gebruik het zelf inmiddels zowaar ook af en toe. Als je je dus aan de Groene Spelling wilt houden (niet dat dat hoeft overigens: iedereen mag spellen zoals z/hij wil), dan is dit een fijn boekje om te hebben.

8 opmerkingen:

  1. Dank voor deze recensie! Op woordenlijst.org vind ik wel 'Tsjadiër', maar inderdaad niet 'Tsjaad'. Ik bezit de boekeditie niet en kan dus niet nagaan of in jullie lievelingslijst daarin 'ter dood' en 'ten doop' naast elkaar voorkomen...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Bedankt voor je verwijzinkjes! Fijn dat je ook weer nieuwe dingen hebt uitgelicht, zoals de kleur van de pagina's. Was me niet opgevallen. :)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Tuurlijk Maartje! Ja die paginakleur, het is echt een heel klein dingetje, maar het scheelt toch echt wel! Wanneer zien we weer een nieuw stukje van jouw hand? En moet je niet eens geïnterviewd worden?

      Verwijderen
    2. Voor een stukje van mijn hand: http://nederl.blogspot.nl/2015/12/sociaal-persoon-die.html
      En voor dat interview is het nu misschien nog iets te vroeg... ;)

      Verwijderen
    3. Deze recensie legt te veel nadruk op uiterlijkheden en te weinig op inhoud.

      Zeker, het is handig dat het lidwoord voor het zelfstandig naamwoord staat en in een groter lettertype dan tevoren. Maar wat voor mij vooral telt is de kwaliteit van de informatie. Is het de en/of icoon? Volgens het Groene Boekje alleen de icoon. Maar bij mode-icoon en stijlicoon staat dan weer de/het.

      Ik mis ook een (begin van) vergelijking tussen het papieren Groene Boekje en zijn gratis elektronische tegenhanger. In de papieren versie vind je bijvoorbeeld PvdA'er en PvdA-voorzitter, maar op woordenlijst.org staan wel 22 woorden die beginnen met PvdA. Ik zie de meerwaarde ervan niet, want de goed gekozen voorbeelden in de papieren versie geven aan hoe je een afleiding en een samenstelling met PvdA moet schrijven volgens de officiële spelling. Maar (onder andere) zo kom je dus aan die duizenden extra woorden.
      Anders ligt het als ik wil weten of ik harddrugsmokkel en/of harddrugssmokkel moet schrijven volgens de officiële spelling. Het enige vergelijkbare geval in de papieren versie is harddrugverslaafde (zonder tussen-s), dus alleen harddrugsmokkel. In 2005 stond naast harddrugverslaafde nog harddrugsverslaafde en die vorm staat nog steeds in het elektronische Groene Boekje. Ook harddrug(s)gebruiker kan daar met en zonder tussen-s. Dus toch ook harddrugssmokkel?

      De lijst van woorden met een dubbel meervoud, achter in het Groene Boekje, had men beter weggelaten. Er staan tientallen woorden in die volgens het boekje zelf maar één meervoud hebben, bijvoorbeeld pesticide. Moet ik dan pesticidegebruik en/of pesticidengebruik schrijven volgens de officiële spelling? Wie het weet, mag het me zeggen...

      Verwijderen
    4. Ja, de recensie gaat vooral over oppervlakkigheden, ik weet niet hoe dat zo is gekomen. Misschien is het omdat ik een bepaalde mate van desinteresse ken ten opzichte van de inhoud: ik spel toch wel hoe het me uitkomt. Maar je hebt gelijk, er had meer in gekund.

      Overigens is bv. Neder-l altijd wel geïnteresseerd in recensies, dus ik zou zeggen, schrijf een mooie vergelijking tussen papier en e-versie en stuur het in!

      Wat betreft meer woorden online: de meerwaarde daarvan lijkt me dat mensen niet willen extrapoleren, ze willen weten wat ze moeten doen in ieder geval. Je ziet bv wat verschillende voorbeelden met harddrug(s) opleveren. En bovendien vind ik het prima dat er online veel meer staat: daar is ruimte zat.

      Je noemt een aantal interessante voorbeelden, waarbij het lijkt alsof het GB zichzelf tegenspreekt. Maar is het echt zo erg om variatie toe te staan, bv. door zowel pesticidegebruik en pesticidengebruik toe te staan? Dat de regels onduidelijk zijn, is vervelend; dat hierdoor de gebruiker meer vrijheid heeft vind ik een geluk bij een ongeluk.

      Verwijderen
    5. Iedereen spelt in principe zoals hij/zij wil(t).
      En ja ik lees liever de Volkskrant dan De Telegraaf, hoewel alleen de laatste de officiële spelling volgt.
      Vormen als media's en boosdoender lijken me wat rebels en dat heeft zijn charmes. Zelf zou ik het niet (meer) doen, want ik wil niet geassocieerd worden met heaumeau-spellers en hun stijlloze gedachtegoed.

      Verwijderen
    6. Beste Anoniem,

      gelukkig prik je meteen door mijn onschuldige spellingvariatie heen ;) Je opmerking dat je het niet meer doet is mateloos interessant: voor jou hebben dus de stijllozen spellingvariatie verpest? Ik vraag me af of meer mensen er zo over denken.

      Wij van Milfje zijn behoorlijk van de spellingsgrapjes (zoals inderdaad media's en ook legio's), maar we houden dat altijd klein. Voor mijn gevoel zijn stijlloze spellingen als "heaumeau" heel erg over de top. Er is dus een gradueel verschil. Op subtiliteit zul je ze daar nooit betrappen.

      Maar kop op, blijf rebels, maar subtiel, en laat je lol niet door dat stelletje stijllozen verpesten!

      Verwijderen