Woorden van het Jaar Buitenland Editie!

Bij ons zit het er weer op. Dagobertducktaks, flabbergasted, oudjes: Woorden van het Jaar zat (zie hier en hier voor meer Woorden). We schreven eerder al over vape, dat door de OED werd gekozen tot woord van het Jaar. Maar hoe zit doen ze dat eigenlijk in andere landen? We kozen drie lollige woord-van-het-jaar verkiezingen uit: Australië, China en Japan. En kijk eens aan: er zijn interessante paralellen te bespeuren! Sowieso is het interessant, al die focus op woorden, terwijl eigenlijk helemaal niet makkelijk te zeggen is wat een woord eigenlijk is...

Melli kormus! Twee exotische kerstwensen van Milfje

Hoera, het is weer bijna Kerst! Voor Milfje altijd een leuke tijd, omdat het ons herinnert aan een van onze allereerste stukjes, toen nog bol van de fouten en niet uitgelijnd *zucht* #embarassing. Nu dachten we dit jaar ons toch ook weer aan een stukje te wagen. Nu met twee wensen, die exotisch zijn naar geografie en chronologie.

Anglicisme van het Jaar 2014: flabbergasted

Het is officieel! Op Facebook, Twitter en vooral op de radio (luister hier) hebben we het al bekendgemaakt, maar voor de trouwe bloglezer maken we het nu ook hier nog expliciet: 

                                 FLABBERGASTED

heeft de publieksprijs van de anglicisme-van-het-jaar-verkiezing 2014 gewonnen. Charlie nomineerde het winnende woord en gaat er daarom vandoor met het felbegeerde boekenpakket, bestaande uit drie boeken van de hand van onze juryleden, en een muts van Q-music.

En over jury gesproken: ook de jury heeft haar lieveling gekozen. De winnaar van de juryprijs is geworden: comfortzone! Ook nominateur Emmie feliciteren we van harte.

Wij bedanken Q-music, onze onvolprezen juryleden, alle nominateuren, en alle stemmers hartelijk voor hun deelname aan de verkiezing. We hebben erg genoten en hopelijk de wereld en het Nederlands een stukje beter gemaakt. 

De winnaar heeft in ieder geval al geleid tot een spiksplinternieuwe hype, nl. #flabbergasting: flabbergasted op de foto staan. Zie onderstaand voorbeeld; we zien jullie bijdrage graag tegemoet!

Groot dictee? Doe mij maar een spelling bee!

Gisteren vond wederom het Groot Dictee plaats. Wij vinden het Dictee maar zo-zo, omdat de suggestie wordt gewekt dat wie goed is in spelling, ook goed is in taal, en dat is helemaal niet waar. Wie goed is in spelling, is goed in het onthouden van regeltjes. Het komt ook een beetje door de vorm van het Dictee. Om écht te laten zien hoe goed je bent in spelling, heb je eigenlijk een andere vorm nodig. In de VS is die vorm er al: de spelling bee. 

De Grote Taalkwis van Nederland

Vanavond is het Groot Dictee weer op de teevee, en het is zowaar al de 25e editie! Een leuke televisiekwis voor jong en oud, zou je denken, en toch zijn er zuurpruimen die zeggen: ach nee, dat Dictee, niet ons kopje thee. Waarom zeiken over de spelling van kasuaris, als je ook kan vragen waar dat interessante woord vandaan komt? Wij zijn ook zulke zuurpruimen, en schreven bijvoorbeeld vorig jaar hier over de questie als/dan en hier over ergeren/irriteren in relatie tot dit Dictee. Nu kunnen we natuurlijk dat wel weer doen, maar er is iets veel interessanters over te melden. Hoe kan het namelijk beter? Wat zou wél een goede manier zijn om taal leuk onder de aandacht te brengen? Nou, wij weten het wel.

Kandidaat anglicisme van het jaar: (g)een wandeling in het park

We zijn inmiddels enkele dagen onderweg met het stemmen voor de verkiezing van Anglicisme van het jaar, en het is moordend spannend. Maar wat betekenen die woorden nou eigenlijk? We schreven al over flabbergasted, shinen, copypasten, comfort zone en huisgemaakt, maar vandaag kijken we naar 'geen wandeling in het park'. Dat roept namelijk vragen op, zoals: is het wel een anglicisme?

Kandidaat anglicisme van het jaar: comfort zone

We zijn inmiddels enkele dagen onderweg met het stemmen voor de verkiezing van Anglicisme van het jaar, en het is moordend spannend. Maar wat betekenen die woorden nou eigenlijk? We schreven al over flabbergasted, shinen, copypasten, huisgemaakt, maar laten we dan vandaag eens kijken naar comfort zone. Dat is namelijk etymologisch gezien nogal een heftig woordje...

Kandidaat anglicisme van het jaar: huisgemaakt

We zijn inmiddels enkele dagen onderweg met het stemmen voor de verkiezing van Anglicisme van het jaar, en het is moordend spannend. Maar wat betekenen die woorden nou eigenlijk? We schreven al over flabbergasted, shinen, en copypasten maar laten we dan vandaag eens kijken naar het veelbesproken huisgemaakt. 

Kandidaat Anglicisme van het Jaar: copypasten

We zijn inmiddels 2 dagen onderweg met het stemmen voor de verkiezing van Anglicisme van het jaar, en het is moordend spannend. Maar wat betekenen die woorden nou eigenlijk? We schreven al over flabbergasted en shinen, maar laten we dan vandaag eens kijken naar een computerterm die veel wordt gebruikt: copypasten. 

Stemmen voor anglicisme van het Jaar!

Jawel lieve lezertjes het is zover: de jury heeft besloten, en de shortlist staat op de website! Kijk hier voor de shortlist! Benieuwd wat ze zijn? We verklappen niks: kijk maar gewoon hier!

Stemmen maar! Mobiliseer vrienden en bekenden en stem nu op jouw favoriete anglicisme!

Benieuwd naar een stukje achtergrond? Luister vanavond naar Q-Music, rond 21.30, voor Milfje on the air!

Flabbergasted - prachtig. Maar waarom?

De nominaties op anglicisme.nl stromen binnen. Men is redelijk verdeeld over de kwaliteit ervan, maar sommigen blijken opeens massaal impopulair (YOLO) of populair. Flabbergasted is zo'n populaire - veel mensen zijn er positief over. Waarom?

Lekker shinen

Om volop gebruik te maken van de media-aandacht deze week, zetten we enkele genomineerde anglicismen in het zonnetje. We gingen al wat dieper in op YOLO, maar laten we toch vooral ook even kijken naar shinen. Nieuw is dat zeker niet: Aaf schreef er al over in 2012. Toch is er nog wel 't een en 't ander over te zeggen.

YOLO is gewoon carpe diem in een modern jasje

O wat was het leuk om op de Belgische Radio 1 te worden geinterviewd. Lekker lang praten, niks aan de hand, zoals u hier kunt terughoren. Toch was de presentator, Lieven Vandenhaute, niet per se van alle woorden gecharmeerd (wat ook zijn goed recht is, ieder haar ding, ik vind "purisme" bijvoorbeeld ook een stom woord). Hij was vooral geen fan van het woord YOLO, en hierin staat hij zeker niet alleen. Waarom roept nou juist dit woord zo'n afkeer/woede op?

Nu.nl - De waarheid is niet voor iedereen

In het stuk over anglicismen dat op nu.nl verscheen, werden voor- en tegenstanders van het anglicisme gehoord. Prima. Wij hebben geen probleem met mensen die hun mening geven. Waar we wél een probleem mee hebben, is pure, onversneden onwaarheid. En helaas grossiert Jan Roukens van de Stichting Nederlands daarin. Milfje goes snijtafel!

Wantrouw de taalkundige intuitie: budtender, vape en slacktivism in het Nederlands

Zoals u niet heeft kunnen missen, organiseren we de verkiezing van het Anglicisme van het Jaar. De nominaties bestaan uit Engelse woorden, constructies, of leenvertalingen die in het Nederlands binnenkomen. We gebruiken die woorden onder andere omdat we behoefte hebben aan nieuwe woorden. Maar ook het Engels zelf heeft behoefte aan nieuwe woorden. Het Oxford English Dictionary koos gisteren het woord van het jaar: vape. Waar hebben ze dat vandaan?

Het anglicisme van het Jaar 2014: De Jury

Het kan u nauwelijks ontgaan zijn - Milfje organiseert de tweede editie van de Anglicisme van het Jaar verkiezing. Dat doet zij niet alleen! Aan haar zijde staan drie onovertroffen juryleden, die allemaal om hun eigen reden het anglicisme een warm hart toedragen. Lees hieronder hoe professor Nicoline van der Sijs, professor Marc van Oostendorp, en namenexpert Maarten van der Meer (die vorig jaar het winnende anglicisme nomineerde) denken over anglicismen. Degene die dit jaar het winnende anglicisme nomineert, wint een boekenpakket bestaande uit boeken geschreven door deze drie taalkenners.

Is het Nederlands in gevaar? Het boek.

Kort geleden bespraken we hier Die taal, die weet wat, van Eminente Grijze Taalkundige Jan Stroop. Zo mogelijk nog Eminenter en Grijzer is prof. dr. Cor van Bree, schrijver van standaardwerken zoals HistorischeTaalkunde en De Geschiedenis van het Nederlands, kenner van de dialecten van Zuid-Holland en Katwijk, en ondanks zijn inmiddels gevorderde leeftijd van 82 nog steeds docerend aan de Universiteit Leiden. Ook hij bracht onlangs een boek uit, met de prikkelende titel: Het Nederlands in gevaar? Laat duidelijk zijn dat het antwoord nee is. Laat ook duidelijk zijn dat dit een boek is, dat velen zouden moeten lezen, maar waarvan Milfje zich afvraagt of dat gaat gebeuren.

Anglicisme 2014: here we go again!

Ja dames en heren, het is weer zover: de verkiezing voor Anglicisme van het Jaar 2014 Edition! Vorig jaar bepaalde het publiek dat 'awkward' de beste toevoeging uit het Engels aan het Nederlands was. Het was een denderend succes, en dat willen we dit jaar nog eens dunnetjes overdoen.

Duisters, pinguins, en andere artaculitieproblemen

Ziet hier: een best hilarisch filmpje van Sherlock (Benedict Cumberbatch) die het woord penguins niet zeggen kan. Aww! Penguins en pinguïn zeggen gaat bij mij best goed, al zeg ik het zelf, maar er zijn wel andere woorden waar ik altijd, echt altijd, over struikel. Zo gaf ik een keer college over articulatorische principes. Nou, het woord articulatorisch, dat kan ik dus m’n mond niet normaal uit krijgen, het wordt altijd iets als ‘artiko… artikulo… arta… artikelato… uitspraaktechnisch’. 

Niet zo gek: hoe langer het woord, hoe moeilijker het vaak uit te spreken is. Neem het beroemde woord Antidisestablishmentarianism. Lastig, lastig. Of natuurlijk die fijne IJslandse vulkaan van die ene keer dat de vliegtuigen niet reden. Maar soms gaat het dus, zoals bij Benedict, om heel eenvoudige woorden, die we gewoon telkens fout doen.

Ik heb dit trouwens ook bij het typen. Ik schrijf vaak over Duisters in plaats van Duitsers (niet dat ik daar vaak over schrijf, maar toch), en mijn eigen naam nota bene wordt vaak Sterer. M’n vingers hebben nu eenmaal een voorkeur voor afwisselend links-rechts-links-rechts – 2 keer links negeren ze gewoon. Zoals m’n tong bepaalde artica… arta… artikel… tongbrekers niet aankan, willen m’n handen niet aan de vingerbrekers.

Lieve lezers, wat zijn jullie tong- dan wel vingerbrekers?

10^Taal... Taalvoutjes

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag het woord aan Inger en Vellah, partners in crime, de oprichtsters van de populaire twitter- en facebookpagina Taalvoutjes. Door hun fans worden ze ook wel liefkozend de taalvrouwtjes genoemd. Hun nieuwe boek Taalvoutjes 2 (waarvoor Milfje zowaar een bijdrage schreef) ligt nu in de winkel.

Welk lidwoord? Dat mag je zelf verzinnen!

Onlangs ontdekten wij het bestaan van een website, welklidwoord.nl, die blijkbaar genomineerd is voor Website van het Jaar. Op die site voer je een woord in, en vervolgens krijg je te lezen welk lidwoord je bij dat woord moet gebruiken. Inderdaad soms lastig, welk lidwoord je moet kiezen. De maker van de website, Kevin de Vette, stelde in een blogpost dat hij de website bedacht omdat hij er niet meer uitkwam. Wij waren benieuwd hoe het zat met die lidwoorden, en dan vooral met de Hete Hangijzers, oftewel woorden waarvan we weten dat allebei de lidwoorden mogen. Dat leverde problemen op, en dat zegt veel over de autoriteitsituatie rond de Nederlandse taal.

Taal^Toekomst ...Myrthe Wildeboer

Joop van der Horst zou, als hij nu moest kiezen, niet opnieuw taalkundige worden. Hij verklaart de discipline in haar nadagen, in OnzeTaal oktober 2014. Toch zijn er nog mensen die in dit schemergebied noest doorploeteren. Het zijn mensen, meestal jong, die toch proberen van de taalvorsing hun Levenswerk te maken (in ieder geval voorlopig). Milfje ging op zoek naar deze Dappere Lui, en interviewde, in plaats van de gevestigde taalschetenwapperts, de Onderzoekers van Morgen. Met deze week Myrthe Wildeboer, student Research Master Linguistics aan de Universiteit Leiden.

Wat doet een taalwetenschapper eigenlijk?

We hebben eerder al wat verschillende velden binnen de taalwetenschap op een rijtje gezet (hier en hier), maar ook daar gaan we niet echt in op wat een taalwetenschapper nou eigenlijk doet, en hoe z/hij dat doet. Dit is misschien wel het belangrijkste stukje dat we ooit schreven, want er heersen ontzettend veel misverstanden over taalwetenschappers. Sommige mensen (notably Aleid Truijens) denken bijvoorbeeld dat ze het woord het willen afschaffen. Nee, dat willen we niet. Wat we doen, is eigenlijk niet zo anders van wat andere wetenschappers doen. 

Awesome, Milfje is.

Je kent het wel: Star Wars. Iedereen kent Luke Skywalker enzo, en als je echt een bikkel bent kun je ook een van de iconische stemmen nadoen die in de film zitten. Nu zijn Chewbacca en Jabba de Hutt dikke gangsters, maar ze zijn taalkundig niet zo analysable. Not so met die ultieme lichtzwaard-slechtkont Yoda.  Volgens mij weten zelfs mensen die de films nog nooit gezien hebben wel wie Yoda is, maar voor de zekerheid: het is een groen wezentje, en een zogenaamde Jedi, oftewel een baas. Maar wat wel het interessantste is aan Yoda, is hoe hij praat. Dat is namelijk niet zo raar als je wel niet zou denken, en kneiterinteressant.

Altijd al een taal willen horen? Hier is je kans!

De bijbel. Houd ervan of haat het, maar het is er al een tijdje, en het gaat voorlopig niet weg. Nu is-ie weer lekker in het nieuws, want vertaald in "gewone taal". Dat levert geweldige discussies op over het verschil tussen maken en scheppen, en nog veel meer, maar daar houden wij ons even niet mee bezig, kijk daarvoor maar lekker hier of hier. De bijbel is echter in meer talen vertaald: meer dan je zou denken. Maar minder dan ze zeggen (intrigerende cliffhanger)...

Die Stroop, die weet wat

Men is in taalboekenland vroeg klaar voor het feestseizoen dit jaar. Kwamen er eerder al boeken uit van Van Dale, nu is er Die taal, die weet wat van eminente grijze Jan Stroop. Het boek is een bundeling van artikeltjes en blogposts die in een varieteit aan bronnen verscheen. De gemene delers zijn de Nederlandse taal en de historische taalkunde. Voor meer achtergrond, zie het video-interview van Stroop met Van Oostendorp op Neder-L.

TienKeerTaalVoor... Thijs Porck

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met vandaag Thijs Porck, docentpromovendus bij de Opleiding Engels aan de Universiteit Leiden, docent Oud- en Middelengelse taal en cultuur en de geschiedenis van de Engelse taal (waarvoor hij dit jaar een prijs won!), en Oud-Engels popularisator in het algemeen. Zijn promotieonderzoek richt zich op ouderdom in vroegmiddeleeuws Engeland.

Additief is addictief: over optelliedjes

Soms word je wakker, en dan heb je een liedje in je hoofd. Soms is dat gewoon wat de wekkerradio speelde, maar soms is het iets onverklaarbaars. Zo is het voor mij heel vaak Ouverture Hebriden van Mendelssohn (sorry, snob-alert), maar ook vrij vaak het thema van Chariots of Fire. Nu echter werd ik opeens wakker met het zinnetje “and a partridge in a pear tree”. Kent u dat liedje? Het is een leuk liedje, want additief, en daar zijn er meer van. En ook vehaaltjes.

Een nieuw controniem: aftrap!

Via een anonieme bron werd Milfje op de hoogte gesteld van een ons onbekend controniem. Het gaat om het woord aftrap. Wij kenden dat alleen als “begin van een voetbalwedstrijd”, of in bredere betekenis als “begin van wat dan ook” (denk aan een campagne van de Bond Tegen de Bond Tegen Vloeken). Maar nu werd mij uitgelegd dat een aftrap ook het eind van een bezigheid kan betekenen. In een boek over zegswijzen bij de marine komt de volgende definitie voor:

        Aftrap: Signaal voor het einde van het eerbewijs; einde van een oefening; enz.

        Ook: Het was aftrap plezier maken = het plezier was over.

Een schitterend voorbeeld, want inderdaad hondsambigu (hoera nieuw woord)! De betekenis van aftrappen als ervandoor gaan geeft Van Dale overigens ook, maar, zoals zij het vermelden,wordt het alleen nog "gewestelijk" gebruikt (een neutrale term voor "in bepaalde dialecten"). Kom, vertel eens vlug: wie gebruikt het nog wel eens?

Nu heb ik even geïnformeerd bij een bron van me bij de marine (bedankt Thomas!), en deze betekenis wordt nog steeds gebruikt! Hoera voor de marine, hoera voor taal! Misschien zitten er in jargon wel meer controniemen verborgen, wie noemt er nog eens eentje?

Stel, je hebt twee vissen. Hoe noem je die dan?

Ieder leven is een aaneenschakeling van moeilijke beslissingen. Zal ik haar uitvragen, wat moet ik eten, zal ik dat huis kopen? Maar misschien wel de Moeilijkste Aller Beslissingen is: ik koop 2 huisdieren. Hoe ga ik ze noemen!? De geschiedenis staat namelijk bol van de beroemde duo's: van Sodom en Gomorra tot Bert en Ernie, en van Starsky en Hutch tot Viktor en Rolf. Je kunt er natuurlijk lustig op los combineren (Sodom en Bert), maar je kunt ook een wetenschappelijk duo nemen. Uit de taalkunde bijvoorbeeld! Ook in de taalkunde heb je namelijk dit soort dynamische duo's, die eigen zelden los worden genoemd, hoewel er natuurlijk maar één duo is dat een eigen teamnaam heeft (wij Milfje). We zetten de vijf bekendste op een rijtje (ik hoop oprecht dat nu iedereen zijn/haar vissen naar een beroemd taalkundig duo gaat vernoemen).

Publiceren in Nederlands of Engels: verliezen doe je toch wel

In de discussie over Engels in het onderwijs gaat het meestal over de taal van de colleges. Men vindt het zorgwekkend dat steeds meer masteropleidingen zich uitsluitend van Engels bedienen. Maar daar voorbij is er nog een probleem: publiceren. Het geval wil dat Milfje aan het nadenken is over een klein mini- publikatietje over een Nederlandstalig onderwerp. De eerste gedachte is dan, te publiceren in het Nederlands. Maar dat is eigenlijk wetenschappelijk gezien helemaal niet zo handig. Kom, we leggen het dilemma uit, waarin we hoe dan ook verliezen.

De Nieuwe Maanden: Steptember, Stoptober, Movember

Er is een grote hoeveelheid themadagen en -weken beschikbaar voor ons lieve burgers. Van Dierendag (4 oktober) tot Boekenweek (in maart) tot Proefdierendag (24 april). Daar kun je verder van vinden wat je wil, maar al die dagen hebben over het algemeen één ding gemeen: ze zijn taalkundig gezien niet bijster interessant, want allemaal samenstellingen of doorzichtige frasen (zoals Dag van het Handvest van de Verenigde Naties op 26 juni). Veel interessanter zijn themamaanden, en daar hebben we er tegenwoordig (voor zover ik weet) al drie van: Steptember, Stoptober, en Movember. Want waar gaan DIE nou weer over?!

Zaterdag is DRONGO Festival, en daar kan iedereen wat van leren

Sneerlands leukste meertaligheidsfestival is back in town! Aanstaande zaterdag in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam (liefkozend OBA) rolt het circus dat DRONGO Festival heet weer uit. En wat een feest belooft het te worden, met voor elk wat wils, mega veel talen, een paar BN'ers, en natuurlijk vooral veel kennis over taal. En weet je: je kunt er wat leren over meertaligheid, en dat is best belangrijk, want je kan er donder op zeggen dat je daar te weinig van weet.

De V2-regel: waarom Nederlands is eigenlijk ook best exotisch

Soms hoor je een zin, en dan denk je: daar is iets geks mee aan de hand. Laatst was ik met iemand aan het praten, die een onbestemd accent had. Op een gegeven moment zei ze: “Je kunt zien dat ik heb met mijn handen gegeten.” Huh raar wat?! Het hulpwerkwoord in de bijzin zit niet op de goede plaats! De spreekster was waarschijnlijk in bv. Engels opgegroeid: daar zet je in bijzinnen het hulpwerkwoord gewoon achter het onderwerp, net als in de hoofdzin. Maar in het Nederlands doe je dat anders, en dat is ongelofelijk exotisch. Het Nederlands heeft namelijk de V2-regel. Die gebruikt u de hele dag, alsof het niks is, terwijl het eigenlijk best een complex geval is!

Hoe word je een taalheld?

Vorige week schreven we over Verhalen over Taal, uitgebracht door Van Dale. Een boek waar we erg enthousiast over waren. Minder blij waren we met een ander recent verschenen boekje, dat expliciet bestemd is voor beginnende scholieren. Nederlands voor taalhelden, zoals de prikkelende titel luidt, is misschien nuttig voor jonge schrijvers die weleens een foutje maken, maar taalhelden levert het waarschijnlijk niet op. Waar de schoen vooral wringt voor ons is het idee van taalheld. Dit boekje suggereert dat je dat wordt door allerlei fouten niet te maken. Maar los je dat op deze manier op?

Verhalen over Taal van Van Dale: kopen.

Door een gelukkig toeval mocht ik Verhalen over taal recenseren, een boek dat werd uitgegeven ter viering van 150 jaar Van Dale woordenboek. Het boek voelt als een schoolboek, met een harde en kloeke kaft en stevig papier. Dit is geen boekje dat je even leest en dan in de hoek van de bank werpt. Het is een boek als een woordenboek, gebouwd om bewaard te blijven. Tot zover de vorm. Over de inhoud kunnen we bondig zijn: Verhalen over taal is een fantastisch boek, dat ik werkelijk iedereen kan aanraden. Echt iedereen, omdat het voor elk wat wils heeft. Korte verhalen, anekdotes, taalgeschiedenis, weetjes, beschouwingen, en uiteindelijk natuurlijk vooral ook woorden, woorden, woorden.

Aptoniem: de naam zegt wat de man/vrouw is

We kennen al het synoniem, het homonym, het controniem, en de anonym (haha grapje flauw). Maar weet u ook wat een aptoniem is? Via @aptoniem op Twitter kun je dagelijks op de hoogte blijven. Het is een typisch gevalletje  nomen est omen. Oftewel de naam zegt iets over wat de man/vrouw is. Zoals de man op de foto: Frank Beard van ZZ Top. Meer weten is verder lezen.

Hoe hoort het, de uitspraak van quinoa?

Genootschap Onze Taal haalde gisteren op Facebook een column aan van Renske de Greef, over de uitspraak van quinoa. Het gaat erom of je de uitspraak kien-waa (zoals het blijkbaar hoort) overdreven vindt, en of je ook andere woorden kent die éigenlijk anders horen, maar die je toch op een 'fout' uitspreekt vanwege groepsdruk. De reacties zijn ondragelijk interessant. Een voorbeeld: "als je een beetje Spaans kan is het wel eens een crime om de geadopteerde Spaanse woorden aan te horen 'op z'n Nederlands'". Dit soort reacties zijn er onnoemelijk veel. Maar waarom zou je die woorden níet op zn Nederlands uitspreken? We spreken toch Nederlands? Hoe hoort het eigenlijk?

Major Spoiler en Soldaat Maken

Kijken jullie wel eens naar de Amerikaanse hitserie (cliché alert) How I Met Your Mother (HIMYM)? Best de moeite waard: niet de hele tijd even grappig, maar wel leuk als je van taal houdt: er zitten namelijk flink wat taalgrapjes in. Welke dan? Nou, zie onder de breek voor mijn lievelingsgrapje.

Een vuist onder de gordel

Even uw aandacht voor een heerlijke woordgrap. Voor wie geen voetbal kijkt (doe dat wel, taalkundig gezien altijd een feest), hier de context. In de wedstrijd Go Ahead Eagles - Willem II (1-0) van afgelopen zaterdag kreeg Go Ahead-verdediger Bart Vriends de rode kaart omdat hij een slaande beweging zou hebben gemaakt. De geslagen speler, Jordens Peters, zou hebben gezegd dat hij plotseling een vuistslag in zijn gezicht voelde. Foeke Booy, trainer van Go Ahead Eagles, was daar niet zo blij mee: hij vond dat deze uitlating voelde als een vuist onder de gordel.

Zelden hoorde ik een dubieuzere woordgrap. We snappen wat Booy bedoelt hoor. Het is een grapje op basis van de uit bokskringen overgewaaide en inmiddels zeer gangbare uitdrukking onder de gordel, dat ook wel als een stoot onder de gordel, wat dan weer lijkt op een steek onder water, en dat wordt dan soms een steek onder de gordel. Nu heb je natuurlijk mensen die zeuren over dat dat een contaminatie is, foei en dom, alleen wisten jullie dat een steek onder water óók al een contaminatie is? Jaja, zo lezen wij alhier, bij F.A. Stoett: het is een samentrekking van iemand een schot onder water geven en iemand een steek geven. Een stukje nautisch-taalkundige geschiedenis voor jullie.

Eh bien.  Dat gecombineerd natuurlijk met die vuist uit de vuistslag van Peters, en voila, je hebt een mooie, hoewel kneiterdubieuze woordgrap. En, zoals ze zeggen, a dirty mind is a joy forever, en daar is Milfje natuurlijk wel van: deze uitspraak klinkt toch wel heel erg als een roman van Heeresma, en doet ons toch vooral ook aan fisten denken. Fisten, u weet wel, met de vuist in de voor- of achterkant van iemands vooronder (he weer nautisch!) rondrommelen. Beroemd geworden van "Om terug te komen op fistfucken", de uitspraak en bijbehorende sketch van Hans Teeuwen. 

Zondag waren het er nog maar een paar, maar inmiddels levert het meer dan 7000 hits op. De uitlating een vuist onder gordel heeft momentum. Ik hoop dat dit de "de zin waarvan je wist die zou komen"-zin wordt van 2014. Gebruiken dus, te pas en te onpas!

Zeuren is zuur, maar iemand moet het doen

Leuk liedje, dat ‘Word Crimes’, van Weird Al Yankovic. Maar taalkundig gezien klopt het allemaal van geen kanten. Weird Al doet allerlei ongenuanceerde of zelfs onware statements. Wat doe je dan, als taalkundige? Moet je blij zijn dat mensen met taal bezig zijn, op een leuke manier, en niks zeggen? Of ga je toch proberen er iets over te zeggen? Wij kozen voor het laatste. Niet iedereen kan zich daarin vinden, maar toch is het een integere keuze.

You cheated on me from behind

Hoera, Milfje vond een constructie die zo in I always get my sin kan! En het heeft ook nog eens met sex te maken! #wateenmooiedag #score #booyah

Twee leestips, en over de betekenis van kangoeroe

Twee leestips voor de herfst, die gezien het weerbeeld en luchtgeur wel alhier is, en ook nog iets over de kangaroe, en over waarom je nooit zomaar iets mag geloven.

Nieuwe IJslandse vulkaanuitbarsting geen taalkundige ramp

De Volkskrant schreef vandaag: "En weer moeten we een lastige IJslandse naam onthouden: Bárdarbunga". Maar dat valt reuze mee. Wij leggen wel even uit hoe dat zit qua uitspraak, en waarom we vorige keer (u weet wel, met die andere vulkaan) gewoon een beetje pech hadden.

Waarom Rusland meer medailles in het roeien zou moeten winnen

Rusland is veel in het nieuws deze dagen. Bovendien krijgen wij plotseling veel bezoekers uit Rusland op ons blog (ojee...). Daarom dachten we, goh, we doen eens een stukje over dat mooie, fijne, niksaandehandmee land waar wij heel erg fan van zijn. Over de politieke achtergrond van het land is al genoeg geschreven (zie bijvoorbeeld hier of hier), en dat is ook nauwelijks ons снаряжение (dat is Googletranslaats voor pakkie-an). Maar over de taalkundige achtergrond, kijk, daar kunnen wij wel iets over melden. En wat blijkt: in dit geval is er geen sprake van "nomen est omen".

Zitten er gaten in onze taal?

Er zijn van die dingen, waarvan je je afvraagt waarom er geen naam voor is. De smaak van water snachts. Het gevoel dat als je te snel opstaat, dat je even duizelig wordt. De smaak van het eerste biertje na een lange dag fysieke arbeid. Verschillende talen lossen dat soort dingen anders op: iedereen kent wel verhalen van andere talen die een woord hebben voor iets dat wij niet hebben. Een voorbeeld dat ik ken uit het Japanse is karoshi: dood door overwerk. Waarom hebben wij daar geen woord voor? Zitten er gaten in onze taal?

Hoe Leiden aan zijn naam kwam: via univerbatie!

Sinds een jaar grasduin ik als een dolle in de Nederlandse Verhalenbank. Van alles zit er in: van 200 varianten van Jantje Mosterd tot allerhande moppen. Ook zitten er veel naamsverklarende verhalen in, bijvoorbeeld over bijnamen (zoals flessendieven voor inwoners van Vlissingen, zie dit verhaal), maar vooral ook over de namen van steden. In die laatste categorie kwam ik het volgende verhaal tegen, dat gaat over de afkomst van de naam Leiden. Nu schreven we vorige week ook al over stedennamen, maar laat nou met Leiden iets interessant taalkundigs aan de hand zijn.

Hoe noem jij je stad? Over Drake en Sicilië aan de Eems

Fijn nieuws op het interweb, als je van rap houdt: Drake brengt een nieuw album uit. Is Milfje in de sluikreclameval getrapt? Nee hoor, niks van dat alles. Drake is gewoon een favorietje van ons, omdat hij te boek staat als de uitvinder van de uitdrukking YOLO (voor alle haters van jeugdcultuur: dat is dus gewoon carpe diem he). En nu wist Buzzfeed ons te vertellen dat hij weer een taalinnovatie probeert in te brengen. Zijn nieuwe album heet namelijk Views from The 6, en daarin probeert hij een stad een nieuwe bijnaam te geven.

Wezelwoorden en vaagtaal - een stukje ergernis richting managers

Onlangs publiceerde Ann de Craemer, de inmiddels welbekende taalcolumniste, een stukje over wat zij noemt wezelwoorden: de taal van van politici en managers die zo doorspekt is met wazige neologismen dat ze niet duidelijk is, maar juist verhullend. Het woord 'wezelwoorden' is nieuw voor mij, maar het fenomeen niet, laat staan de ergernis. Ook in Milfjes vrijdagse interviews wordt verhullende taal vaak genoemd als grootste ergernis. Let dus op uw nekharen als u dit leest: in je kracht zetten, proactief prioriteren, out of the box mentaliteit, denken in uitdagingen...

Duolingo

Ga je op vakantie naar een land waarvan je de taal niet (goed) spreekt? Je smartphone weet raad! Download snel Duolingo, een app waarmee je op verantwoorde en slimme wijze een taal kunt leren. Wat is het en waarom werkt het?

De taalkunde van Weird Al

via Slate.com

"Weird Al" Yankovic, koning van het parodiërende liedje, is terug! Hij heeft een nieuw album, en daarvan verschenen vorige week verschillende nummers, waaronder Tacky. Ook kwam de clip online van het nummer Word Crimes, een nummer waarin Weird Al zijn frustratie uit over een aantal taal'fouten'. Dank aan alle instuurders: wij zijn hier natuurlijk enorm in geinteresseerd, zeker gezien ons verleden van liedjes over taal in kaart brengen. Het is een leuk nummer, en vooral een stuk beter dan het moreel dubieuze origineel Blurred Lines van Robin Thicke, maar Milfje zou Milfje niet zijn wanneer zij niet de taalkundige kant zou belichten. Want daar is nogal wat op aan te merken: het hangt van de ongenuanceerde vooroordelen aan elkaar.

Milfje leest: de woorden van Couperus

Het is weer zomer, en dat betekent dat Milferina eindelijk al die boeken mag gaan lezen die zich de afgelopen maanden zo hardnekkig hebben verzameld op het spreekwoordelijke nachtkastje. In die boeken gebeurt natuurlijk ook allerlei taligs. Milfje rapporteert wat zij leest. Vandaag in Aflevering 1: De Boeken der Kleine Zielen van een van onze ouwe favo's, Louis Couperus. En U, o Lezer(es), wat leest u eigenlijk deze zomer? Zitten daar nog leuke taalvondsten bij?

Wanneer is laatst? Tijd voor een quiz!

Er is een groep woorden, die we deictische woorden noemen. De betekenis van die woorden is afhankelijk van de spreker en de context waarin die spreker zich bevindt. Voorbeeld zijn jij en ik: wie dat zijn, hangt af van wie er spreekt. Dat die woorden sprekerafhankelijk zijn, wil niet zeggen dat ze onduidelijk zijn, want het is altijd duidelijk over wie ik het heb, wanneer ik ik zeg. Al minder duidelijk kan het zijn wanneer we het over jij hebben: "Kom jij eens hier! Nee, jíj!".

Daar is de goal!

Houdt u niet zo van voetbal maar wel van taal? Dan hebben we een leuk tijdverdrijf voor u. Er viel ons namelijk iets op in de taal der commentatoren, maar we snappen het niet helemaal, dus u mag meespeculeren. Er is al een boel gezegd en geschreven over de narratieve structuur van het commentaar van voetbalwedstrijden en over de taal van spelers zelf, zie bijvoorbeeld dit stukje over het voetballers-je, en dit filmpje, waarin Jack van Gelder als een dolle wisselt van werkwoordstijd: hij heeft het in korte tijd eerst over Huntelaar's moment in de verleden tijd ("Toen kwam het moment van Klaas-Jan Huntelaar") en vervolgens over dat moment in de toekomst ("Wordt dit dan toch zijn moment?"). Maar de observatie waar we het vandaag over gaan hebben gaat om lidwoorden.

Grammaticale inflatie

Nou hebben we hier al een boel vergelijkingen behandeld, maar eentje hebben we nog nooit uitgediept: de vergelijking tussen taal en economie. Die gaat op verschillende manieren verrassend goed op! Bijvoorbeeld een begrip als spaarzaamheid, oftewel efficiëntie, kennen we in geld (sparen!) en in taal: afkorten levert ons tijdwinst op. Maar er bestaat nog een interessante overeenkomst tussen taal en geld, en die heet inflatie.

Milfje op zomerreces

Lieve lezers,

De zomer breekt zo langzamerhand uit, en Milfje krijgt door al dat voetbalsucces en de laatste werkloodjes nogal zin in vakantie. Daar gaan we dan ook op, maar we laten jullie niet in de steek, oh nee! De komende tijd blijven we posten, maar op een wat lager pitje dan normaal. Vanaf september zijn we weer op volle sterkte. Als troost is hier een link naar een fijn blog.

Zoen,

Milfje

Sliep uit, awkward, sjene bokkelene: wat is dat nou weer?!

Onlangs kwam ik erachter dat iets wat ik als kind zei, helemaal niet zo gebruikelijk is. Het gaat hier om de uitdrukking “sjenne bokkelene”. Dit werd gebruikt op de basisschool als iemand spreekwoordelijk voor paal stond, oftewel iets genants had gedaan. Daarbij werden de wijsvingers in de richting van de zich generende persoon over elkaar gewreven. Wat is hiermee aan de hand?

10^Taal met... Alwin Kloekhorst

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften,

polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag weer eens wat anders: Alwin Kloekhorst, 36 jaar, universitair docent bij de opleiding Taalwetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij specialiseert zich in de vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap, en dan vooral de historisch-taalkundige interpretatie van het Hittitisch en de andere Anatolische talen (talen die gesproken werden in het 2e en 1e millennium v.Chr. in het huidige Turkije).  

Ik heb zoiets van: nieuwe quotatieven

In de taalergernishitlijsten van de laatste jaren scoort de constructie ‘ik heb zoiets van’ onveranderd hoog. Mensen vinden het een teken van onzurgvuldig taalgebruik en van vaagheid. Tijd voor Milfje om op constructief onderzoek uit te gaan: wordt deze frase inderdaad meer gebruikt dan vroeger? Zo ja: waarom zou dat zo zijn? En waarom wordt het uberhaupt gebruikt? Wat is eigenlijk een quotatief? Antwoorden vind je in dit interview met connaiseusse Ingrid van Alphen, en hieronder. 

Nog meer nieuwe woorden in Van Dale!

Woorden sterven uit, er worden nieuwe woorden geboren – de woordenboekmakerts van Van Dale heeft het er maar druk mee. Onlangs werd er weer een rijtje toegevoegd aan het woordenboek der –boeken, en de reacties waren niet van de lucht. Milfje blijft niet achter (nouja, eventjes dan). Het is een beetje een longread (dat schijn je tegenwoordig te moeten aankondigen), maar dan heb je ook wat.

Taal is als een...

Taal. Iedereen gebruikt het, bijna niemand snapt het. Het is een van de taken van popularisende taalschetenwappers (zoals Milfje) om uit te leggen hoe dat dan wel niet zit met taal. Dat kun je gortdroog doen, door gewoon te zeggen waar het op staat, of door middel van (al dan niet flauwe) grapjes. Maar je kunt ook proberen fenomenen te relateren aan de belevingswereld van het publiek. Een van de manieren om dit te doen is door middel van vergelijkingen, similes zo u wilt: een ingewikkeld fenomeen wordt vergeleken met een eenvoudiger fenomeen opdat U, lezer, begrijpt hoe het in elkaar steekt. Ook voor taal wordt dit vaak gedaan. Milfje zet twee van de meest gangbare (gangbaarste) vergelijkingen naast elkaar: taal als tuin, en taal als kleding.

Het Dozenspel

Vorig jaar postten we in de aanloop naar de zomer veel over spelletjes. Nu hebben we er al veel gehad, maar eentje zeker nog niet: Het Dozenspel! Wie kent het niet? Het is bekend onder vele namen, dus misschien weet je nog niet dat je het kent, maar ik wed dat je het wel eens hebt gespeeld. Zie hier de regels en wat taalkundige info erbij, alsof het niks is.

Spel: literaire titeltweelingen

Milfje is fan van Reve. Ze staat daarin niet alleen: ook veel van de geinterviewden stellen dat ze het taalgebruik van Gerard inspirerend vinden. Ik begon daarom weer eens in Oud en Eenzaam, een boek van Reve waarin hij o.a. vertelt over zijn tijd in London en zijn heteroseksuele (!) relaties aldaar, en over zijn jeugd met heur communisme.

Toen liep ik eens aan bij een huisgenoot, en wie schetst mijn verbazing toen ik zag dat zij een boek aan het lezen was met een nagenoeg navenante titel: Oud en Alleen van Doris Lessing! Praktisch dezelfde titel! Nu weet ik best dat eenzaam en alleen niet precies hetzelfde betekenen, maar wel ongeveer bijna. 

Hier dus het spel: wie heeft er nog meer van dit soort literaire titeltweelingen paraat? Het gaat dus niet om exact dezelfde titel, maar titels waarvan een deel van de een voorkomt in de ander, bijvoorbeeld dus op basis van een synoniem. Ik ben reuzebenieuwd!

De geschiedenis des koppel tekens: het Rijks en het Concert-gebouw

Weet u het nog? Dat Milfje werd geboren? Wij wel, want we waren er nog maar net of er was een rel over des Rijks museum. Wat was er aan de hand? Er was aan de hand dat een grafisch ontwerpster het had gewaagd om een nieuw logo te ontwerpen voor het Rijksmuseum, en in dat logo stond een haarspatie (een soort halve spatie) tussen rijks en museum. Land op z’n kop, vrouwen en kinderen eerst, want foei spatiefout, Milfje relativeren, mensen boos, je kent het wel. Wie schetste onze verbaasde gezichten toen wij onlangs tegenover het Concertgebouw stonden? Wat prijkt daar, in goud gebeiteld, trots midden op de fries: Concert-gebouw! Inderdaad. Mét verbindingsstreepje. Zo hoorde dat namelijk in die tijd.

Hoe spreek je de namen van voetballers uit?

Hoera, het WK is begonnen! Tanteblog Neder-L wijdde er al een stukje aan, en wij kunnen niet achterblijven. Op stelselmatig veelbezochte site VI.nl zag ik namelijk een ge-wel-di-ge site langskomen, vooral geschikt voor commentatoren: Namez. Zij hebben de moeite gedaan om alle namen van alle voetballers, coaches en stadions uit te laten spreken door meestal moedertaalsprekers, en dat levert grappige én interessante dingen op.

Uh...

Je zult het vaak merken: ben je net een beetje lekker een spannende anekdote aan het vertellen, word je bruut onderbroken door iemand anders, die dan vervolgens zelf een verhaal gaat vertellen! Hoe zorg je nou dat jij aan het woord blijft!? Daar zijn verschillende manieren voor: je kunt bijvoorbeeld HARDER GAAN PRATEN (geef toe, je las die woorden harder voor), maar je kunt ook tijd rekken door uh of ehm/uhm te zeggen. Euh staat sinds kort zelfs eindelijk in de Van Dale. De definitie: "ter aanduiding van een aarzeling bij het spreken". Dat is wat te simpel, er is namelijk meer aan de hand met deze woorden, want dat zijn het zeker: je kent zelfs de betekenis, want je past het de hele tijd toe.

10^Taal met... Ann de Craemer

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken,ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag kondigen we met trots aan: Ann de Craemer! Zij schrijft wat af: romans, een literair-journalistiek boek, columns in diverse bladen, en sinds kort een taalcolumn in De Morgen, genaamd 'Ik hou van taal'. Nou, met zo'n titel kan Milfje haar natuurlijk niet ongeïnterviewd laten...