Hallo, met Milfje: two days after the year before

Milfje is jarig! Op 21 december zijn we 1 geworden. Sinds onze geboorte hebben we 140 (!) stukjes gepost. We kregen loftuitingen (interessant trouwens, waarom zeggen we lof, maar loftuitingen? Nouja, daar schrijven we nog wel eens over), kritiek, soms drek, vaak complimenten, en veel vragen. Om die te beantwoorden en om vast een beginnetje te maken met onze memoires (het kan maar gebeurd zijn): Milfje’s otobiografie, deel 1. 

De woestijn der ignorantie

Naar aanleiding van het Groot Dictee gisteren deze korte opmerking. Bart Chabot wordt geciteerd als gezegd hebbende: “Groter als; het is lelijk en je hoort het steeds vaker.”

Over smaak valt niet te twisten: meneer Chabot mag het lelijk vinden, ik vind het misschien wel mooi. Daar staan we dan. Maar dat het steeds vaker wordt gehoord, dat vind ik opvallend. Kom maar door met dat bewijs! ‘Als’ bij een comparatief wordt al sinds de 16^e eeuw gebruikt, zoals uitgelegd in bijvoorbeeld dit artikel. Misschien is het wel zo dat door het steeds standaardtaliger worden van de samenleving “groter als” nu juist minder voorkomt dan bijvoorbeeld in de 16e eeuw. Bart Chabot (en Kees van Kooten) zouden hun tijd ook kunnen besteden aan lezen wat daarover geschreven is door mensen die ervoor gestudeerd hebben.

Zoals gebruikelijk geldt voor taal dat iedereen die zomaar wat roept, op zijn woord wordt geloofd. Wil jij, lezer, niet ook in deze valkuil van kortzichtigheid en gebrek aan historisch besef vallen? Lees dan bijvoorbeeld het zeer toegankelijke Taal als mensenwerk van Nicoline van der Sijs. Lees het, en voeg je bij ons, Milfje, de roependen in de woestijn der ignorantie.

Wat is nou eigenlijk een anglicisme?

De verkiezing voor Anglicisme van het Jaar 2013 is afgelopen. Interessant genoeg was de meeste ophef niet eens over de vraag of anglicismen nou erg zijn of niet, maar over de definitie van de term “anglicisme”. Om de onduidelijkheid daarover voor eens en voor altijd (nou, dat zal wel niet) uit de wereld te helpen, geven we jullie Lezers onze kijk op de zaak. Slipje van de tuier: we zijn vooral vóór een scheiding van normatief en objectief.

Anglicisme van het jaar 2013: awkward!

Hoera! Leve anglicismen! Leve taalvernieuwing! Het publiek heeft gesproken en heeft bepaald dat awkward het Anglicisme van het Jaar 2013 is geworden. Het verschil met YOLO was zeer klein, maar blijkbaar werd awkward toch als de waardevolste toevoeging aan de Nederlandse woordenschat gezien. In dit stukje kijken we naar de betekenis van awkward, het gebruik ervan, en vroegen we aan degene die het woord nomineerde, collegablogger Maarten van der Meer, om commentaar op de uitslag.

Tien^Taal… Maxim Februari

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag interviewen we Maxim Februari, schrijver en freelancer op het gebied van bestuur en beleid. Hij studeerde filosofie, kunstgeschiedenis en rechten en schreef in columns in de Volkskrant en NRC over de rol van taal in het recht.

Wat betekent fair enough?

Laatst zei iemand in reactie op een ander blog dat hij in zijn omgeving steeds vaker de uitdrukking “fair enough” hoorde, maar dat hij dat overbodig vond omdat daar al het Nederlandse equivalent “prima” voor werd gebruikt. Interessant: ik zou die woorden helemaal niet gelijk stellen. Dit is niet noodzakelijk een probleem, maar wel interessant: de taalintuities van mensen kunnen dus verschillen. Maar ik was toch wel benieuwd geworden of die woorden inderdaad vergelijkbaar worden gebruikt. Wat doe je dan? Je kijkt op Twitter, goudmijn van taaldata.

Waarom wij "im Frage" zeggen

Naar aanleiding van ons stukje in de VK van zaterdag kregen we commentaar op ons gebruik van “im Frage”. Dat is namelijk 'fout': in het Duits is Frage immers vrouwelijk, en dus moet het in zijn en niet im. 
Maar joh! Het is toch juist grappig dat we zo'n uitdrukking verduitsen? De Taaladviesdienst zegt: “Als men uitdrukkingen of woorden uit een vreemde taal wil gebruiken, dan is het aan te bevelen dat correct te doen.” Maar leenwoorden dan? We willen toch juist dat we ze aanpassen aan onze taal?!  Juist de mensen die tegen de anglicismen pleitten, willen dat. “Im Frage” is het Nederlandse equivalent van de Duitse uitdrukking “in Frage”. En we zullen het altijd blijven herkennen als Duits, door het hypercorrecte gebruik van im. Prima! Leve de Nederlandse aanpassingsdrift!

Milfje ‘Mythbuster’ Meulskens over poedersneeuw en Inuit

Als je een taalwetenschapstudent vraagt naar de reden om taalwetenschap te gaan studeren, krijg je volgens mij in 90% van de gevallen het antwoord: ik vond de Sapir-Whorfhypothese zo interessant. Dat is een ingewikkelde manier om te zeggen: ik heb een keer gelezen dat de eskimo’s (Inuit is een betere term, zo noemen ze zichzelf) 20 (dan wel 100) woorden voor sneeuw hebben. Dat roept de vraag op of er een verband is tussen de taal die je spreekt en de manier waarop je de wereld ziet. Die vraag is inderdaad bere-interessant (ijsberen! Ohh niet zo jolig), dat staat buiten kijf. Maar dat van die 20 woorden voor sneeuw, dat klopt niet helemaal.

Tien^Taal... René Dings

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord: René Dings, taalenthousiast en internetpersoonlijkheid. Hij is vooral bekend van SOS: de Signalering Onjuist Spatiegebruik, waarover hij het boekje Weg om Legging schreef, maar vooral ook van Overstraatnamen, de website die zich met straatnamen bezig houdt.

Ik heb nooit geen zin: wat is dubbele negatie eigenlijk?

Taal wordt wel eens met wiskunde vergeleken. Taal lijkt namelijk een logisch systeem te zijn. Denk bijvoorbeeld aan negatie: zoals je van getallen kunt zeggen dat ze positief of negatief zijn, kunnen zinnen ook positief zijn (dat noem je dan affirmatief) of negatief. Bij wiskunde hebben we allemaal geleerd: - x - = +. Dat zou dan voor taal ook op moeten gaan. Toch? Neen. In sommige gevallen betekent een dubbele negatie een opheffing van die negatie, maar dat is niet altijd zo.

Een talig kado voor de Kerst? Milfje weet raad!

Ho ho ho enzo, Sinterklaas en Kerst komen er weer aan, en dat betekent kado's inslaan als een malle. Ik vind het zelf leuk om boeken te krijgen en consequentelijk geef ik ook veel boeken. Niemand kan het me kwalijk nemen dat die boeken soms over taal gaan. Maar maak je je iemand blij met Labov's kloeke driedelige Principles of Linguistic Change? Neuh. Gelukkig zijn er recentelijk drie boekjes uitgekomen die misschien wel heul leuk zijn: De Alfabetweter van Ronald Snijders en Fedor van Eldijk, Waar komt pindakaas vandaan? door het INL en OnzeTaal, en Heb je nou je zin van taalgoeroe Marc van Oostendorp. Milfje presenteert: recensies.

10^Taal voor... Aleid Truijens

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord is Aleid Truijens. Behalve dat ze als columniste bij de Volkskrant regelmatig over taal, onderwijs en taalonderwijs schrijft, is zij journalist, recensent, romanschrijver en biograaf van F.B. Hotz.

Een taalfout is als…

Vorige week hoorde Milfje twee vergelijkingen. In dit stuk werd de volgende vergelijking gemaakt: een taalfout relativeren door te zeggen ‘je begrijpt de boodschap toch’ is als een eigen doelpunt maken en zeggen ‘maar ik heb toch gescoord?’ De tweede taalfoutmetafoor werd (indirect) door Herman Pleij in DWDD gemaakt: n.a.v. stijlfouten die Cécile Narinx in de outfits van BN’ers aanwijst, wees hij op haar eigen taal-/stijlfouten. Hoe zit dat? Is een taalfout te vergelijken met een eigen goal, dan wel met een niet zo stijlvolle outfit? Wat zijn de overeenkomsten en verschillen? Wat leren deze vergelijkingen ons over taalfouten?

Nederlanders doen nieuwslezers na, en waarom dat niet in de krant mag.

Prestige is heel belangrijk in taalgebruik. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat we in ieder gesprek op subtiele wijze mensen nadoen die we, bewust of onbewust, hoog hebben zitten. Dit fenomeen heet accomodatie. Het kan zijn dat we helemaal nooit direct met die taalkundige rolmodellen praten. Wie zijn eigenlijk onze rolmodellen? Dat verschilt per land. In Nederland zijn het... ah weet je, lees het stukje maar. Want voor je het weet staat het fout in de krant.

Tien^Taal voor ...Laura van Eerten

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag Laura van Eerten, musica (gitarist in de Utrechtse band The Mrs), taalkundige (op het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL), waar ze ook coördinator externe communicatie is), social media expert (voor de Nederlandse Taalunie) en verslaafd aan hardlopen.

To write or schrijven, dat is de vraag

Veel studenten, in welk vakgebied dan ook, moeten flink wennen aan al het Engels in de wondere wereld der Academia. In de BA moeten ze veel Engels lezen, en dan moeten ze er in de MA ook nog in presenteren, debatteren en schrijven. In mijn ervaring krijgen studenten zelden echt onderwijs in Engels schrijven – met wat oefening lukt dat wel, maar een vak Academic English Writing bestaat bij mijn weten alleen voor PhD’s, of als keuzevak voor wie er veel problemen mee heeft. Het zit in elk geval niet standaard in elke opleiding. Wat je dan krijgt is dat mensen hun kennis over Nederlands schrijven naar het Engels extrapoleren. Is dat erg? Nouja, een beetje wel.

Hoe leer je een peuter praten, en hoe kan een Van Dale boekje daarbij helpen?

Een van de grote wonderen van de wereld is dat alle kinderen op de wereld hun taal leren. Zonder dat je ze veel hoeft uit te leggen kunnen kinderen als ze ongeveer acht jaar oud zijn een of zelfs meerdere talen begrijpen en spreken. Hoe is het mogelijk? Kunnen ouders bijdragen aan dit proces? En is dat zinvol? Milfje bespreekt vandaag de ontwikkeling van de woordenschat aan de hand van het pas verschenen Aan het Werk in de serie Mijn Eerste Van Dale.

Hoeveel kans heeft een woord om te slagen? Waarom 3d-printer Woord van het Jaar moet worden

Vandaag wordt in Breda het Woord van het Jaar van OnzeTaal gekozen. Wat me opvalt aan de genomineerde woorden, is hoe verschillend ze zijn: ik denk dat sommige woorden volgend jaar alweer vergeten zijn. Gelukkig is er een schaal om te beoordelen in hoeverre woorden de kans hebben te overleven: de FUDGE-schaal. In dit stukje zal ik de 10 woorden bespreken aan de hand van de FUDGE-criteria, die ik eerst hieronder uitleg. De conclusie is dat behalve 3d-printer geen van de woorden zal beklijven: ze zijn te bedoeld-grappig of te veel aan één gebeurtenis gelinkt.

10^Taal voor... Ludo Permentier

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag een Vlaams fenomeen: Ludo Permentier. Bij het grote publicum waarschijnlijk bekend door zijn werk voor het Groot Dictee, is hij (zo zegt hij zelf) taalmens, journalist en leraar: hij werkt bij de Nederlandse Taalunie, schrijft een wekelijkse column over taal in De Standaard en geeft praktijklessen journalistiek aan de universiteit van Gent.

Creooltalen, wat zijn dat?

Atlassen, we kunnen er maar niet over ophouden. Vorige week is er namelijk, joepiedepoepie, weer eentje bijgekomen: de Atlas of Pidgin and Creole Structures, oftewel de APiCS. Daarin staan allerlei eigenschappen vermeld van, de naam zegt het al, pidgins en creoles. Dat zijn buitengewone interessante talen, waar jij, o lezer, absoluut te weinig vanaf weet. Dus: wat zijn dat eigenlijk, creolen en pidgins?

Akademisch nieuws november

Er gebeurt altijd wat in academia, maar wie houdt het bij? Congressen, promoties, nieuwe boeken, oraties: lees er hier alles over. Het grootste deel van het nieuws werd eerder al gepubliceerd in Neder-L, maar hier pakken we ook typologisch nieuws aan. Overigens gebeurt er natuurlijk uberhaupt VEEL meer, maar het meeste is geografisch gezien ver weg: wie zin heeft in een taalkundig reisje vervoege zich bij de agenda van de Linguist List alhieder.

Het beste voor je kind? Trouw een spreker van een andere taal!

In Nederland wordt lekker veel gediscussieerd over de rol van het Engels. Vooral de rol die Engels speelt in het onderwijs is een heet probleem: wanneer moet er worden begonnen met het geven van Engelse les? Bij de kleuters? Afgezien van het feit of Engels het Nederlands bedreigt (daar gaan we nu even niet op in), vragen veel mensen zich af of het wel goed is om vanaf een vroege leeftijd meerdere talen te leren. Leer je dan niet minder goed je moedertaal? Is er maar ruimte voor één taal in je hoofd?

10^Taal voor... Alison Edwards

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag een primeur: een interview in het Engels! Wereldburger en promovenda Alison Edwards, Australisch van nationaliteit maar woonachtig geweest in Nederland en nu in Cambridge, is naast onderzoeker ook editor en vertaler, en zelfverklaard eurofiel. Ze kán wel Nederlands, maar prefereert toch nog het Engels, en dat leek ons wel gepast, in deze week waarin de verkiezing voor Anglicisme van het Jaar begon.

Anglicisme van het jaar 2013!

Er zijn verkiezingen zat, maar een verkiezing voor Anglicisme van het Jaar, die bestond nog niet. Dat is niet zo gek: er wordt vaak heel negatief gedaan over Engelse leenwoorden. Ze worden weggezet als indringers, als nare woorden die eerlijke, calvinistische, hardwerkende Nederlandse woorden verdringen. Onzin! Veel anglicismen zijn buitengewoon nuttige toevoegingen aan onze geweldige Nederlandse taal. Bovendien verdringen ze het Nederlands niet, maar worden de woorden juist aangepast aan de Nederlandse uitspraak, grammatica en uiteindelijk vaak ook spelling.

Om de anglicismen te eren organiseert Milfje Meulskens, bekend van radio en interweb, dit jaar voor de eerste keer deze roemruchte verkiezing. We doen dit geïnspireerd door onze onze Duitse collega’s van Anglizismus des Jahres, die al vier jaar met groot succes een dergelijke verkiezing houden, en aan wie wij dan ook eeuwige dank zijn verschuldigd. 

Lees verder om te zien hoe JIJ mee kunt doen!

Waar komen de woorden vandaan?

Een van de nieuwe woorden in de Van Dale is 'swag', oftewel ultieme coolheid. Een uit het Engels afkomstig woord in een Nederlands woordenboek - daar kun je van vinden wat je wil. Wat Milfje vooral interesseert, is de herkomst van swag. Origineel schijnt het namelijk Secretly We Are Gay te betekenen, een term die door homo’s in de jaren ’60 werd gebruikt omdat ze niet openlijk hun seksuele voorkeur konden uitdragen. Maar er is een behoorlijk groot probleem met die definitie: er is geen bewijs voor. Hoe komt men daar dan op? Hoe weten we waar woorden vandaan komen?

Nog meer zingen over taal!

We hebben inmiddels al heul wat talige liedjes gehad (zie hier en hier), maar toen we zagen dat de OnzeTaal van deze maand over muziek en taal zou gaan, begonnen onze oren te jeuken. En we hebben er weer tien bij elkaar gevonden! De edukatieve faktor is deze keer hoog, maar dat hoeft de pret niet te drukken natuurlijk. Verder zijn er lekker veel liedjes uit het Duits, met speciale dank aan Sean de Goede. Geniet mee van de derde aflevering van 'Leuker dan praten over taal: zingen over taal!'

Tien^Taal voor... Ingrid van Alphen

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag uw vriendelijke aandacht voor Ingrid van Alphen, interactioneel sociolinguïste aan de Universiteit van Amsterdam, met een passie voor gespreksanalyse en gender-vraagstukken. Ingrid redigeerde vorig jaar een boek over nieuwe quotatieven, oftewel constructies als 'Ik heb zoiets van'. 

Sociale taal: een kaart van segregatie

Is kaartlezen ook jouw hobby? Ik heb het niet over die gendergevoelige kwestie in de auto, maar over atlassen. Geef mij een atlas en ik ben zo een uur kwijt, doordat er gewoon al-tijd onverwachte en leuke info staat op kaarten. Die info kan heel veel zeggen over de mensen die er wonen, en daarom zijn soms kaarten heel privacygevoelig. Zo ook deze kaart die ik voorbij zag komen als verglijkend taalwetenschapper.

Waar is een woordenboek voor? Over prescriptief en descriptief

Je mening geven op internet is populair. Omdat je toch anoniem bent kun je zeggen wat je wilt en lekker ventileren. Daardoor gaan makkelijk misvattingen rondzoemen: iedereen roeptoetert maar wat, zowel de deskundigen als de mensen die denken dat ze deskundig zijn. Nu is er natuurlijk weer wat ophef over de nieuwe woorden die in Van Dale komen te staan. Want dat zijn vaak heel geen Nederlandse woorden, maar Engelse! Door het toevoegen daarvan is het woordenboek, volgens een reactie op nujij.nl, een “ongeloofwaardig woordenboek”. Een weergaloze opmerking die qua absurdisme Gummbah-waardig is, maar ook onterecht: Van Dale doet precies wat ze moeten doen. Wat moeten ze dan eigenlijk doen, woordenboeken?

Verslapen?

Ja geeft niks joh, half zes is ook wel erg vroeg. Je kunt hier luisteren, van 23:30 tot 30:50, naar Milfje op Rrrradio 1 over de nieuwe woorden in Van Dale!

Hee hallo wie stinkt daar zo? Het is Milfje op de radio!

Heeft u dat stukje over de nieuwe woorden in Van Dale gezien? BNN las het en wil er meer van weten. Komende zondagochtend zal een Milfje-afgezant daarom een paar van de nieuwe woorden recenseren. Hoe nieuw zijn ze? Zijn het blijvertjes? Is een Engels leenwoord stom?

Luister dus komende zondag om ongeveer half zes naar Milfjes nu al legendarische radiodebuut! Het programma heet Start met Bart, te beluisteren van 5.00 tot 7.00 op Radio 1. Voor als je je verslaapt: na afloop kun je het digitaal terugluisteren.

Tien^Taal voor... Dick Smakman

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met vandaag Dick Smakman, Universitair Docent in Leiden. Hij doceert Engelse taalvaardigheid en sociolinguïstiek, en doet onderzoek naar taalvariatie en taalgebruik.

Wat heeft swag dat msn niet heeft? Nieuwe woorden in Van Dale

Deze week komt de nieuwe versie van het Van Dale woordenboek uit, en vandaag is de dag waarvan je wist welke zou komen: er werd bekend gemaakt welke nieuwe woorden er zijn opgenomen. Hoeveel het er echt zijn is onduidelijk: de NOS zegt 500, de Volkskrant 600. Hoe dan ook kunnen we er maar 134 zien op de site van Van Dale. Welke woorden zijn dat? Waarom staan deze erin, terwijl andere eruit gaan? En waar komen ze vandaan? En waarom staat mijn nieuwe lievelingswoord twerking er niet in?

De ene hoer na de andere tot je staart er slap van hangt: Shakespeare zoals het bedoeld is

Milfje-yang heeft een BA in Engels, en tsja, dan kom je onvermijdelijkerwijs op zeker moment met Shakespeare in aanraking. Afgezaagd en uitgekauwd? I think not! Vrij recent (ongeveer de laatste 10 jaar) is men aan de slag gegaan met O(riginal) P(ronunciation): Shakespeare spelen met de uitspraak zoals die was toen hij het schreef (rond 1600). En dat is ont-zet-tend hilarisch. En ook nog eens zeer inzichtelijk wat betreft William's taalgebruik.

Tien^Taal voor... Judith Laanen

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met vandaag Judith Laanen, bouwjaar 1986, freelance journalist voor o.a. nrc.nl, nrc.next en NRC Handelsblad. Ze studeerde Engelse taal en cultuur en journalistiek aan de Universiteit Leiden. Momenteel maakt ze ook video-interviews met bands voor het Haagse creatief agentschap Rockstone Sessions.

Genderneutraal, bestaat dat?

Een tijdje terug was ik bij de scriptiepresentatie van een bachelorstudent. Het praatje ging over woorden als ‘lezer’ en ‘directeur’: daarvan wordt wel gezegd dat ze genderneutraal zijn, oftewel dat ze naar zowel een man als een vrouw kunnen verwijzen. De vraag van de scriptie (en van sociolinguistisch onderzoek) was of dat echt zo is: denk je bij zo’n woord stiekem toch niet eerder aan een man? Ik heb de student in kwestie alleen ‘student’ genoemd – stelde u zich een jongen of een meisje voor? Of een geslachtsloos mens?

Hoe kies je een officiële taal?

Afrika is linguistisch gezien een merkwaardige plek. Vanwege eeuwenlange kolonisatie werden in veel landen Europese talen als officiele taal gesproken, ondanks dat er vaak een enorm multilinguale samenleving bestond. Toen landen onafhankelijk werden, leverde dit interessante situaties op: als je niet (meer) de taal van de onderdrukkers wilt gebruiken, kies je dan een lokale taal? Dat was niet handig: met zo'n taal stel je dan óók mensen boven anderen. In Namibië kozen ze grappig genoeg heel bewust voor Engels als officiele taal. Is dit direct relevant voor de situatie in Nederland? Nee. Maar we kunnen wel een paar vergelijkingen maken, en misschien ook wel wat lessen leren uit de situatie in Namibië.

10^Taal voor... Ariane van Santen

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met vandaag de grande dame van de Neerlandistiek: Ariane van Santen. Ze begon nu precies 50 jaar met Nederlands studeren in Leiden. En daarna gedoceerd. Niet weg te branden.

Wat je kunt leren van tv: de jammerlijkheid van nasynchronisatie

Velen maken zich zorgen over de grote invloed van Engels op onze taal. Men vreest bijvoorbeeld dat Het Nederlands van Onze Jeugd onder druk staat - met al dat Engelse onderwijs leren ze geen Nederlands meer. Ondertussen maken mensen zich ook nog druk dat Nederlanders niet écht goed Engels zouden kunnen, lees bijvoorbeeld eens de reacties op stand.nl. Wat een zorgen! Wat betreft die laatste zorg stelt Milfje u in ieder geval gerust: die is onterecht.

Hij is groter als mij en wast z'n eigen

Iedereen irriteert zich kapot aan taalgebruik van anderen. Er wordt dan snel neergekeken op mensen: hij heeft z'n eigen gewassen, groter als mij: wanneer we iemand zoiets horen zeggen dan gaan de nekharen overeind en de correcties vliegen in de rondte. Maar Milfje zou Milfje niet zijn als we dat alleen maar interessant vonden. Waarom gaan mensen hier de “fout” in, en niet op andere plekken? Als je er langer over nadenkt, zul je erachter komen dat er een reden moet zijn, anders dan algemene luiheid en domheid, voor bepaalde “fouten”. Wat zijn ze? Nou, dialect speelt een rol, en politiek ook.

Wat gebeurt er deze maand allemaal op taalgebied!

Voor Neder-l schrijft Milfje-Yang het proefschriftnieuws, (bovenste helft van dit stukje) maar dat gaat specifiek over de Neerlandistiek. Maar er gebeuren ook andere talig boeiende dingen in Academisch Nederland. Mocht u, lieve lezer, nog nooit naar een promotie of conferentie zijn geweest: ik kan het sterk aanraden. Ik ga als student best af en toe: ook vanwege de borrels en diners en gratis boekjes, dat ontken ik niet, maar vooral omdat je er altijd onverwachte dingen leert, ondanks dat je vaak ook veel toch (nog) niet snapt. Verruim uw geest en ga naar een promotie!

1 2 3 100 wie niet weg is is gezien buut vrij!

Gefeliciteerd allemaal, je leest Milfjes honderdste blog! Als dat geen feest is, wat dan wel?! Wie had kunnen bevroeden dat die onschuldige website met z’n schimmige naam in 100 stukjes zou uitgroeien tot een medium voor discussies op het scherpst van de snede, een platform waar aanstormende jeugd naar lieve lust geforceerd jolig kan zijn, genoemd en geroemd door toonaangevende linguisten en gevreesd door menig puristische stichting?

Ter viering en vermaak gaat dit stukje, geheel in stijl, over getallen. In verschillende talen wordt namelijk verschillend geteld – loeiinteressant allemaal, want wat zegt dat over hoe die mensen rekenen? Credits voor de data gaan naar Bernard 'Baas' Comrie, die in een artikel uit 2005 een overzicht gaf van bijzondere telsystemen, die helaas met uitsterven worden bedreigd.

Van Dortmuiden tot Warschau: waarom sommige plaatsen in het buitenland anders heten.

Laatst was ik op het Bedrijventerrein Sloterdijk III Zuid en Oost. De straatnamen daar deden me ergens aan denken, maar ik wist niet precies waaraan. Abberdaan, Poortland, Jarmuiden. Totdat ik erop werd geattendeerd dat dit allemaal oude Nederlandse namen zijn voor buitenlandse havensteden: Aberdeen, Portland, Yarmouth (zie hier), die we vroeger gebruikten maar nu niet meer. Hoe zit het eigenlijk met plaatsnamen? Hoe benoem je die en waarom verandert er soms een naam?

Tien^Taal voor... Vivien Waszink

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Met in deze aflevering: Vivien Waszink: taalkundige, lexicograaf (woordenboekmaker), moeder en hiphopfanaat. Wat u nog niet wist: ze draagt elke dag een jurk. 

Auteurstest test geen belezenheid

Het gaat talig goed op de Universiteit Gent. Eerder kwam daar al de woordenschat test: deelnemers konden zeggen of de woorden die ze werden voorgeschoteld al dan niet bestonden. Een succes, want meer dan een half miljoen mensen deed de test. Nu is er een nieuwe test: de auteurstest. Met deze test wil prof. Brysbaert testen hoe belezen mensen zijn, met als hypothese dat mensen die veel lezen ook een grote woordenschat hebben. Maar daar gaat het mis: de test lijkt helemaal geen belezenheid te testen.

Waar is de taal? Hier is de taal!

Vorige week schreef Milfje over de hoeveelheid talen op de wereld: dat wordt vaak geschat op 6000. Als taalkundige wil je natuurlijk zo veel mogelijk data uit zo veel mogelijk talen vergaren en makkelijk doorzoekbaar maken. Dat is een heel lastige klus – over veel talen weten we gewoon heel erg weinig, en wat we weten staat bijvoorbeeld in een vergeeld manuscript dat ergens in de krochten van een Zimbabwaanse bibliotheek ligt. Gelukkig wordt het met de hedendaagse technologie steeds makkelijker om data uit al die talen toegankelijk te maken voor een groter publiek van zowel wetenschappers als niet-wetenschappers. Milfje heeft een paar handige sites die dit doen op een rijtje gezet! Surfen maar!

Tussen rugzak en backpack: over Engelse leenwoorden

De Stichting Nederlands. Ze bedoelen het zo goed, maar gaan een tikje ten onder aan de eigen stichtingsdrang. Al wie zich wense die kijke in hun publicatie Funshoppen in het Nederlands, een enorm uitgebreide woordenlijst van Engelse woorden die in het Nederlands gebruikt worden. De samenstellers ergeren zich aan het onnodig gebruik van Engelse woorden, want, de voordelen daargelaten, ‘bij overmatig, onnadenkend of anderszins onnodig gebruik kan het echter ook juist ten koste gaan van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands, en daarmee van de begrijpelijkheid en precisie van onze taal’. De SN is constructief en stelt Nederlandse woorden voor ter vervanging van de Engelse - het boekje staat vol met geinige woorden zoals bengelbewaarder (voor babysitter). Maar ze gaan voorbij aan een aantal goede aspecten van de Engelse invloed, en de crux zit ‘m daarbij in dat woordje ‘onnodig’. Want wanneer is een leenwoord nodig?

10^Taal voor... Klaas Seinhorst

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord Klaas Seinhorst, promovendus aan de UvA. Hij houdt van klanken, zowel talige als muzikale. 

Wow, taalgasme! Van oude suffixen en nieuwe morfemen

Ik ben gek op nieuwe woorden. Even op Urban Dictionary kijken, en ja, daar heb je het al: 'sit of shame - That moment when you're sitting in your car after being pulled over by a cop. Knowing that every person driving by is looking at you'. Te gek! Behalve nieuwe woorden leren, kun je natuurlijk ook woorden zelf maken. Dat doe je bijvoorbeeld door morfemen (een morfeem is een (stukje) woord met een zelfstandige betekenis) te combineren. Zo krijg je in het Engels bijvoorbeeld Nipplegate, awesomesauce en nerdgasm. Laatst las ik een artikeltje over dat soort woorden, dat stelde dat dit alleen maar speelse woordvorming is, en geen “echte” taalkundig serieus te nemen morfologie. Maar ja: wanneer is het dan wél echt?

Hoeveel talen zijn er eigenlijk?

Dat is natuurlijk een behoorlijk boeiende vraag. Denk er eerst even over na. Hoeveel denk je? Bij een onderzoek in New York dachten mensen aan “enkele honderden”. Nou, het zijn er wel meer dan dat, maar hoeveel precies, dat weet niemand. Nu zul je misschien denken: wat gek, je kunt ze toch gewoon tellen? Het antwoord is: ja, dat kan inderdaad, en dat wordt ook wel geprobeerd, maar de antwoorden verschillen nogal. Want wanneer is iets eigenlijk een taal? Wanneer is iets een dialect? Is Zeeuws een taal? En hoe zit het met talen die doodgaan?

Een zin in een zin in een zin in een zin...

Vorige week beloofde ik jullie om iets te vertellen over recursie. Dat is een loeiheet hangijzer in de onvolprezen taalkunde, en wel omdat de Intelligent Creator van de taalkunde Noam Chomsky op enig moment beweerd heeft dat

recursie het cruciale verschil maakt tussen menselijke taal en dierlijke communicatie. Hoe zit dat?

Wat voor taal is dat nou weer?!

Afgelopen week kwam er fijn nieuws uit Melbourne: Lars Yenken, een taalwetenschapper en computerprogrammeur, heeft een spelletje gemaakt waar je op basis van een geluidsfragmentje moet raden wat voor taal er wordt gesproken: the Great Language Game. HEUL leuk, lekker competitief (mijn record is tot dusverre 750), maar vooral ook nog eens knap interessant. Want de vraag is: als je de taal niet kent, hoe gok je dan?

10^Taal voor... Gaston Dorren

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag aan het woord Gaston Dorren, taaljournalist. Hij schrijft over taal, met name voor het blad Onze Taal,  maar hij is ook auteur van de populair-wetenschappelijke boeken Nieuwe tongen (over migrantentalen), Taaltoerisme (over Europese talen), en maker van de app LanguageLover’s Guide to Europe.

Trema's, wat moet je ermee

Via de facebook van Onze Taal vernam ik dat er spellingscursussen aankomen - misschien in het kader van goed aan het nieuwe schooljaar beginnen. Natuurlijk is het prettig als je als journalist, schrijver of sollicitatiebriefschrijver goed beslagen ten ijs komt, maar verder is Milfje qua spelling nogal liberaal: zolang je geen absolute volslagen abjecte onzin uitslaat, zal het me een bloedworst zijn of je panneNkoek of pannekoek schrijft. In het kader daarvan viel één bepaald fenomeen ook op in de voorbeeldopgave van OnzeTaal: de trema.

Dieren hebben GEEN taal, maar ze communiceren wel.

Mensen communiceren met behulp van taal. Dieren communiceren ook, op allerlei verschillende manieren. De vraag is, of je die manieren ook taal kunt noemen? Bestaat er zoiets als dierentaal? Er is altijd lekker veel aandacht voor in het nieuws, maar of het ECHT om taal gaat, daarover zijn de meningen verdeeld. Milfje zet het op een rijtje.

10^Taal voor... Max van Duijn

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag de eloquente Max van Duijn, promovendus aan de Leidse Universiteit. Hij doet onderzoek naar de rol die taal en verhalen spelen bij ‘gedachtenlezen’, ofwel: bij hoe we ons een beeld vormen van wat anderen denken.

Poldernederlands

Ja, nou weet u het wel: talen veranderen. Tot nu toe hebben we het vooral over grammatica en woorden gehad, maar ook de klanken van een taal veranderen. In het Nederlands zijn op DIT moment (dat ik dit nog mee mag maken!) bijvoorbeeld de klinkers aan het veranderen. De nieuwe uitspraakvariant wordt wel Poldernederlands genoemd. Wasdadan? En wat heeft het met eemansipaasie te maken?

Broek der Illusies hoofdstuk 4

Nog een hoofdstuk, en dan zit ook Broek der Illusies er op (en erover). Milfje gaat met zomerreces! Maar vreest niet, trouwhartige lezer(es)! We zullen weerkeren! Er liggen uitgebreide synopses op de planken. Een paar slipjes van de tuier voor wat het erotisch najaar gaat brengen: Een Leermomentje. (SM op de uni)  Het Juk der Middelmatigheid. (Marx meets Bondage) De Paranimfijn (Lolita promoveert). De Daad bij het Woord (Bijbelse erotiek). Tot dan!

10^Taal voor... Froukje Henstra

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag Froukje Henstra, promovenda in Leiden binnen het VICI-project "The Codifiers and the English Language: tracing the norms of standard English" en docente Engels. 

Taalspelletjes voor de zomer

De zomer komt er weer aan, en dat betekent urenlang in de auto naar Zuid-Frankrijk (of een andere bestemming naar keuze). Saaiheid troef, tijd stroopt als honing voorbij, rondweg Parijs in de file, het snoep is op, alle cd's drie keer geluisterd, de kinderen beginnen te mekkeren, dus wat doe je? Inderdaad, een interactief taalspel voor de hele familie! Milfje geeft tips, waaronder Gouwe Ouwen maar ook een paar Vers van de Pers! We zijn benieuwd naar al jullie inzendingen!

Meer zingen over taal!

Even geleden schreven wij dit stukje over taalliedjes. Er volgde letterlijk een tsunami aan reacties: de ganze wereld wilde heur/zijn favo liedjes ook graag met ons delen. Uit alle reacties hebben we nu een nieuwe playlist gemaakt, net op tijd om nog even op een cd'tje te branden voor in de auto naar Frankrijk.

Wanneer is een rivier een rivier?

Milfje was vorige week lekker een stukje aan het fietsen in de wilde natuur, toen hij op een taalkundig interessant probleem stoot: hij fietste namelijk langs de River Torrens, een rivier dus, maar die was op plaatsen helemaal niet zo breed. Hij was zelfs zo smal dat ik het eerder een stroompje zou willen noemen. Wat de vraag oproept: wanneer is een stroom een rivier?

Kees van Kooten irriteert zich

Misschien heeft u het al vernomen: Kees van Kooten gaat het Groot Dictee der Nederlandse Taal schrijven. Van Kooten is voor mij een enorme taalheld, zeker in combinatie met die andere grootheid Wim de Bie. Het is nooit leuk als een held van een voetstuk valt, en het deed mijn hartje dan ook best zeer toen ik las dat Kees zich behoorlijk kan ergeren aan het ‘foutieve’ gebruik van irriteren. Misschien klimt hij er terug op als hij dit stukje leest…

10^Taal voor... Krzysztof Dobrowolski-Onclin

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal.Vandaag de beurt aan Krzysztof Dobrowolski-Onclin: een heel leuke docent kunstgeschiedenis en verder homo, worstelaar, echtgenoot van de liefste man ter wereld, coördinator voorlichting bij het COC Amsterdam en aanstaande papa.

Broek der Illusies hoofdstuk 3

Herinner je je nog hoe onze edele protagonist Splinter een welgevormd elfje voorop zijn paard had genomen? Heb je wakker gelegen van de cliffhanger? Ben je benieuwd welk sprookjesachtig figuurtje nu weer ten tonele komt? Lees het, in het derde hoofdstuk van Broek der Illusies...

Ode aan Lingo

Ik durf de stelling aan dat letterlijk iedereen in Nederland wel eens Lingo heeft gezien. Sommigen onder jullie hebben misschien zelfs wel eens meegedaan. François Boulanger (volgens sommigen heet hij gewoon Frans Bakker maar moest de Franse naam wat jeu aan het jeu geven), Nance, Lucille Werner met JP… Er zijn natuurlijk veel uiterlijkheden die Lingo aantrekkelijk maken, maar als taalspel is het ook niet te versmaden. Voor de liefhebster: een filmpje, tips voor niks en een Lingo-gerelateerde puzzel!

10^Taal voor... Jenny Audring

Taal: wie is er niet mee bezig? Blogs, twitters, tijdschriften, polemieken, ingezonden brieven, boeken. Er zijn heul veul mensen met evenveul meningen. Toch zijn er ook mensen die zich meer met taal bezig houden dan anderen. Daarom vraagt Milfje Meulskens hun mening over taal. Vandaag interviewen we Jenny Audring, taalonderzoekster aan de Universiteit van Amsterdam, die veel weet over complexiteit van talen en over grammaticaal geslacht. Verder is Jenny (afhankelijk van waar, wanneer en voor wie) ook Berlijnse, import-Hagenaar, fotografe, koorzangeres en Bromptoneer (dat is iemand die op een Brompton rijdt en daar trots op is (die dingen fietsen echt lekker!)).

Taalspel voor twee- en meertaligen

Taal is een spel. Als we op de middelbare school geen spelling (wat een grap eigenlijk dat het SPELling heet) zouden aanleren maar met z'n allen taalspelletjes zouden gaan doen, was de wereld een betere plaats, om van het Interweb nog maar te zwijgen. Daarom: vandaag een voor zover bekend naamloos spel, waarbij je Nederlandse én Engelse woorden moet gebruiken... De credits gaan naar Kees Torn, pak aan Kees!

De man welke ik zag: hypercorrectie?

Mensen zijn snel onzeker, bewust of onbewust. Dus willen ze laten zien dat ze slim zijn, en een hoge sociale positie hebben. Hoe doe je dat? Bijvoorbeeld door te praten als mensen uit een hogere klasse, die vaak hoger opgeleid zijn en dus de schoolnorm volgen. Dat gaat niet altijd goed: wat vaak gebeurt is dat men de hogere klasse voorbijschiet en een bepaalde regel toepast waar dat niet hoeft. Hypercorrectie noemen we dat: oudbollig zeggen in plaats van oubollig, omdat houwen van ook zo slordig klinkt.
Ik kom de laatste tijd een interessant voorbeeld hiervan tegen: 'De man welke ik zag'. Op zich niet fout, maar voor internet wel ongebruikelijk. En natuurlijk: boeiend!